ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ 30 ਅਕਤੂਬਰ ਦਾ ਦਿਨ ਕਈ ਅਹਿਮ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦਰਜ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਐਟਮ ਬੰਬ ਦੇ ‘ਬਾਪ’ ਦੇ ਡਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਦਰਜ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ਅਤੇ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ‘ਤੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਸੁੱਟ ਕੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦਿਖਾਈ ਸੀ।
ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਆਂਦਰੇਈ ਸਖਾਰੋਵ ਨੇ 1960 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਬੰਬ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬੰਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਜਾਰ ਬੰਬ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਜ਼ਾਰ ਰੂਸ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਬੰਬ ਨੂੰ ਬੰਬਾਂ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਵਾਂਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਹ ਬੰਬ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਜਾਰ ਬੰਬ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਰਾਹੀਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਲਟਕਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਾਰ ਬੰਬ ਦਾ ਪ੍ਰੀਖਣ 30 ਅਕਤੂਬਰ 1961 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਬੰਬ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਲਿਟਲ ਬੁਆਏ ਅਤੇ ਫੈਟ ਮੈਨ ਵਰਗਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਸੋਵੀਅਤ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਟੂਪੋਲੇਵ-95 ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਰਾਹੀਂ ਕਰੀਬ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨੋਵਾਯਾ ਜ਼ੇਮਲਿਆ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਤਾਂ ਕਿ ਵਿਸਫੋਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਰਾਪ ਅਤੇ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ। ਦੋਵੇਂ ਜਹਾਜ਼ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ। ਧਮਾਕਾ ਇੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਸੀ ਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਹਿੱਲ ਗਈ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਬ ਦਾ ‘ਬਾਪ’ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਧਮਾਕੇ ਦਾ ਅਸਰ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ। ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣਾਂ ‘ਤੇ 1963 ਵਿਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਬੰਬ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸਖਾਰੋਵ ਨੂੰ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਬੰਬ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਆਗੂ ਬਣ ਗਏ। ਸਖਾਰੋਵ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
