ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਕਈ ਪਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਾਂਗ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਿਭਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਹਿਮਾਚਲ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੀ।
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿੰਨੌਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਵਿਆਹ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਦੂਜੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਭਰਾਤਰੀ ਬਹੁ-ਵਿਆਹ
ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਕੁਝ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੇਲਵਿਨ ਸੀ. ਗੋਲਡਸਟੀਨ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਭਰਾਤਰੀ ਬਹੁ-ਸੰਬੰਧੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭਾਈਚਾਰਕ ਬਹੁ-ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਤ ਆਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ
ਅੱਜ ਵੀ ਦੋ, ਤਿੰਨ, ਚਾਰ ਭਰਾ ਇੱਕੋ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਇਸੇ ਪਤਨੀ ਤੋਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਬੱਚਾ ਕਿਸ ਦਾ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਪ੍ਰਥਾ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ. ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਕੋਈ ਲੜਕਾ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਵੱਡੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੇ ਤਿੱਬਤ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਬਹੁ-ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ।
